(LSVN) - Trộm đột nhập vào nhà, đặc biệt là có hung khí là một tình huống rất nguy hiểm, có thể trở thành những vụ án giết người nghiêm trọng. Bởi vậy, đối phó với trộm vào nhà là một tình huống không hề dễ với tất cả mọi người, điều này đòi hỏi cần phải có kĩ năng và có những hiểu biết nhất định về mặt pháp lý mới đảm bảo an toàn về thân thể cũng như an toàn về góc độ pháp lý

Có những vụ việc trộm đột nhập vào nhà, khi bị phát hiện thì đã sát hại nhiều người như vụ Lê Văn Luyện, Nguyễn Hải Dương,... Có những tình huống thì trộm nhí vào nhà nhưng chủ nhà đã dùng kiếm chém vào đầu khiến tên trộm nhí liệt nửa người, chủ nhà bị xử lý về tội “Giết người” như vụ việc xảy ra ở Tây Tựu, Bắc Từ Liêm, TP. Hà Nội. Một số tình huống thấy động, nghi ngờ có người trong bóng tối đã dùng dao kiếm, gạch đá ném vào dẫn đến thương tích cho người khác mà người đó chưa chắc đã phải là trộm, có thể là người trong gia đình... Bởi vậy, điều đầu tiên là chúng ta phải cần xác định tiếng động đó, bóng người đó có phải là kẻ gian hay không thì mới có cách xử lý, đối phó cho phù hợp.

Khi phát hiện có người lạ đột nhập vào nhà, chúng ta chưa thể khẳng định ngay đó là trộm mà cần phải kiểm tra xác minh xem người ta có vào nhầm nhà hay không, có phải là khách hay không, cũng có thể tiếng động, bóng đen đó chính là người trong gia đình mình. Cần phải làm rõ đó là ai, có nhiều thông tin thì mới có thể kết luận đó là người ngay hay kẻ gian. Để kết luận được việc đó thì tùy thuộc vào không gian, thời gian, địa điểm và đặc điểm của người lạ. Có những khi ta không nhìn thấy người mà chỉ thấy bóng, thấy tiếng động, những tình huống đó cần hết sức thận trọng kẻo tấn công nhầm phải người ngay.

Một đặc điểm của kẻ gian là rất sợ bị phát hiện, khi bị phát hiện thì phản xạ đầu tiên là bỏ chạy. Nếu không bỏ chạy được thì sẽ chống trả, các đối tượng đột nhập hiện nay thường mang theo hung khí nguy hiểm. Nếu bị bắt giữ thì có thể tấn công trở lại. Nên xử lý tình huống với kẻ gian đột nhập phải hết sức thận trọng, trên nguyên tắc là phải đảm bảo an toàn cho bản thân mình và người khác, thu thập càng nhiều dấu vết, thông tin của đối tượng để bắt giữ hoặc để cơ quan chức năng truy xét. Việc bắt giữ đối tượng khi tương quan lực lượng không có lợi, khi chủ nhà không đủ sức, không ở lợi thế thì rất có thể sẽ gặp nguy hiểm. Bởi vậy, kỹ năng xử lý tình huống trộm đột nhập là yếu tố sống còn để quyết định việc bắt trộm có an toàn hay không.

Trong trường hợp phát hiện người lạ đột nhập thì đơn giản nhất là chúng ta có thể hô hoán và giữ khoảng cách để xác định xem người đó là ai. Trong trường hợp người lạ là kẻ gian thì sẽ bỏ chạy hoặc có thể tấn công lại chúng ta. Trong hai tình huống này thì chúng ta sẽ có những xử trí khác nhau tùy thuộc vào khả năng và tương quan lực lượng giữa hai bên.Trường hợp nếu chúng ta có thể nấp ở một chỗ an toàn, phát hiện ra người lạ nghĩ là trộm thì có thể hô hoán để kẻ trộm bỏ chạy. Nếu chúng ta có sức khỏe, có lực lượng, có vũ khí có thể bắt giữ được đối tượng thì sẽ tìm cách bắt giữ, nhưng vấn đề an toàn là vấn đề đầu tiên phải đặt ra... Trường hợp trộm đột nhập vào phòng ngủ, trên tay có hung khí, khoảng cách giữa tên trộm và chủ nhà quá gần mà chủ nhà không đủ khả năng để bắt giữ thì có thể chọn giải pháp là “giả chết”. Tình huống này, nếu tên trộm yêu cầu đưa chìa khóa, mở két sắt thì cũng có thể phải chấp nhận tình huống theo yêu cầu của chúng để đảm bảo an toàn tính mạng. Khi có thời cơ thì bỏ chạy hoặc chạy trốn vào một phòng nào đó đóng kín để bảo toàn tính mạng của bản thân và người khác... Còn trường hợp có đủ khả năng chống trả hoặc có đủ thời gian điều kiện để nhốt trên trộm trong một căn phòng nào đó thì chúng ta cần thực hiện, như vậy vừa đảm bảo an toàn bản thân, giữ được tài sản mà lại bắt được tên trộm một cách an toàn.

Một số người không hiểu pháp luật nên sợ khi bắt trộm lại vướng vào pháp luật, không may tên trộm bị thương tích hoặc thiệt mạng thì bản thân lại dính vào vòng lao lý. Tuy nhiên, pháp luật quy định rất rõ ràng các trường hợp được phòng vệ, tự vệ, bắt người phạm tội quả tang. Bộ luật Hình sự quy định các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự trong đó có trường hợp phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết, gây thiệt hại khi bắt giữ tội phạm. Chúng ta cần tìm hiểu các quy định của pháp luật để biết giới hạn mà pháp luật cho phép công dân được sử dụng vũ lực để chống trả lại các hành vi vi phạm pháp luật hoặc bắt giữ các đối tượng phạm tội quả tang.

Dưới góc độ pháp lý thì pháp luật cho phép người dân được quyền bắt người phạm tội quả tang. Tuy nhiên phải biết rõ đó là người đang thực hiện hành vi phạm tội, có thể là đang trộm cắp tài sản hoặc trên thân thể có mang dấu vết của tội phạm như có vật chứng, có hung khí, người dính máu,... Khi đó người dân có quyền khống chế, bắt giữ, thậm chí có thể gây thương tích nếu không còn cách nào khác để bắt giữ đối tượng nguy hiểm. 

Trong những trường hợp sử dụng vũ lực như thế này một cách cần thiết thì pháp luật cho phép và đây là trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015. Cụ thể như sau:

Như vậy, việc phòng vệ có thể được xác định là chính đáng hoặc không chính đáng. Phòng vệ chính đáng được loại trừ trách nhiệm hình sự phải là hành vi chống trả một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự nhân phẩm, tài sản của mình hoặc của người khác. Hành vi xâm phạm đó phải đang diễn ra và việc sử dụng vũ lực để chống trả một cách cần thiết phải là ở mức độ tương xứng. Khi đối tượng không còn nguy hiểm nữa hoặc tình huống nguy hiểm không còn thì không được phép sử dụng vũ lực. 

Hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng mà gây thương tích hoặc gây thiệt mạng đến tính mạng của đối tượng thì sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật có thể là tội “Cố ý gây thương tích do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng” hoặc “Giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng”. 

c